TOKYO, SHINJUKU, 24 OKTOBER 2019, 19.30 UUR

Om ten volle iets te begrijpen, moet je klaarblijkelijk ook werkelijk de situatie ondergaan, of minstens in de wereld stappen van de mensen die dat onbegrijpelijke doen. Door dát te doen, vielen vandaag meerdere kwartjes, in mijn hoofd. Ik snap nu bepaalde dingen, die ik nooit kon doorgronden. Recent pas las ik, waarom zoveel Japanners mondkapjes dragen. Altijd ben ik in de veronderstelling geweest dat dat ter bescherming zou zijn van de luchtvervuiling. Of zo. Er werd mij daarentegen verklaard dat dat is, om geen bacillen van jezelf te verspreiden onder vreemden: ik vernam ergens de term “schaamtecultuur”. Jezelf altijd wegcijferen ten goede van de ander. Onderdanig zijn aan je omgeving. Met minder genoegen nemen, dan je je naaste gunt….. bijna zielig vond ik de verstokte buiging die de hotelmedewerker bleef maken toen hij ons de lift had gewezen en wachtte tot de liftdeuren zich sloten. Mijn laatste blik op hem was die, waarin hij zichzelf blijkbaar eindeloos dienstbaar stelde aan ons….

Tegen dienstbaarheid op zich, heb ik niet zo’n bezwaar. Ik hecht eraan als dingen werken zoals ze beloofd zijn om te doen. Hier gaat dat tot in het extreme. Het openbaar vervoer in dit land is niet alleen vele malen beter, maar perfect: en die term bezig ik -in de regel- niet snel. Op het perron staat -binnen vier tegels gemarkeerd- de afbakening voor de wagon- en stoelreservering die je blijkbaar hebt gemaakt bij het kopen van je kaartje. Je staat in de rij om naar de plek te gaan die jou is toebedeeld. Aan exact die tegels stopt de corresponderende wagon waarin je dus bent ingedeeld, terwijl je wacht tot die wagon is gereinigd. Tot in de puntjes! Zo’n schone trein heb ik nog nooit gezien. Het perron wordt gedweild en zelfs op het spoor ligt geen troep. Ik heb er nog geen peuk kunnen ontdekken. Al het luchthaven- en treinpersoneel draagt witte handschoentjes: ik vermoed inmiddels dat ook dat dient ter voorkoming van overdragen van bacteriën naar een ander.

Vannacht -ik reken nu maar plaatselijke tijd- bereikten we via vreemde plaatsen uiteindelijk onze bestemming. Niet velen zeggen mij na, dat ze Zheleznogorsk-Ilimskiy, of Belogorsk, of de baai van Vladivostok werkelijk hebben zien liggen. Aan die baai eindigt de transSiberische spoorlijn die in Moskou z’n passagiers al laadt: eindeloze banen vol eindeloze uren om het doel te bereiken. Na het landen ontwaarde zich direct die bijzondere beleefdheidscultuur voor ons. Het gaat allemaal zo vèr. Al ben ik -figuurlijk- ook vèr van huis. Dan bereik je beelden op je netvlies die je slechts kunt omschrijven: veel zonnepanelen; rijstvelden; windmolens (zoals in onze polder!) maar ook reliëf en héél veel bijzondere bomen. Dunne stammen en den-achtige takken aan gewassen met loofboom-uitstraling. Met -warempel- de eerste pagodes en tempels. Gedurende de treinreis begin ik me in een Efteling-omgeving te wanen: een droomwereld die ik slechts ken van Google Earth. Rijstvelden en vierkante auto’s; losstaande huizen en werkende mensen. Verwoeste bomen en weggesleurde hekken: de orkaan Hagibis heeft hier echt goed huisgehouden. Hoe dichter we bij stadscentrum Tokyo komen, hoe voller, groter en drukker het wordt. De skyline doemt op en de stations tonen steeds meer publiek. Een parkeergarage waarin auto’s boven elkaar gestapeld -als in lades- staan, komt langs. In alles wordt voorzien, om de efficiency te dienen.

Elk onderdeel van deze maatschappij lijkt geregeld. Voor al die auto’s staan verkeersregelaars klaar. Meestal drie man sterk per uitrit. Met handschoentjes aan en mondkapjes voor, beperken ze automobilisten in hun drang om snelheid te maken. Alsof dat nog moet, met al die stoplichten, kruispunten en zebrapaden. Het is frappant stil op straat: mensen schreeuwen niet, maar praten zachtjes, en bij het oversteken hoor ik telkens een vogeltje tjilpen of hoog fluitje herhalen. Natuurlijk: het dient de slechtziende mens als oversteeksignaal! Gestructureerd, en aan de juiste helft van de weg, steekt men over. Heren in kostuum; vrouwen veelal gerokt; leerlingen in schooltenue. Maar ook met onesie aan en mondkapje voor, kun je je face-timend op straat vertonen. Met mijn jetlag en oververmoeidheid moet ik dealen met wat gevoelens van verwarring.

Daarom ook mijn verwarring toen we een warenhuis inliepen dat mede bekend staat om z’n culinaire hoogstandjes. Alles is te koop, maar vooral juist de niet-Europese variant van de lekkernij. Mijn mond viel niet zozeer open van de bijzondere gerechten en ongedachte keukenkunsten, maar meer van de prijzen die aan normale voedingswaren hangen: twee bananen voor -omgerekend- € 1,40; twee peren voor € 20; drie mango’s voor € 40; 500 gram druiven voor € 21. Ga je daarentegen naar een restaurant om je vol te eten aan verse groenten, dan zit je gebeiteld: in verhouding met onze fast-food-voorzieningen is dat goedkoop. Mijn eerste maaltijd Ramen beviel me zeer goed: ineens viel ook dáár het kwartje dat het merendeel van de Japanners zo slank is: in onze restaurants zou een volledige maaltijd met zó weinig calorieën niet eens als volledig worden beschouwd. Ik at het met stokjes: slurpen van je noodles is verplicht, en de gember die vooraf wordt geserveerd mag je eventueel met een tandenstoker in je mond lanceren. Wèl moet je er rekening mee houden dat je uiteindelijk met een handdoek een halfuur lang je hoofd en nek zit te deppen, indien je een gepeperde variant neemt van je gewenste maaltje: de pepers doen je gegarandeerd het zweet uitbreken.

Zojuist heb ik na een extreem lange dag van 31 uren, gedouched in een badkamer die nog niet de helft aan ruimte biedt, als onze -toch niet overdreven grote- badkamer thuis. De wanden vertoonden geen verdroogde druppel of kalkaanslag, en het lijkt of het personeel mij in de waan wil brengen dat ik de eerste gebruiker van de ruimte ben. De muren schijnen hier van uiterst dun materiaal te worden gemaakt, zodat elke hotelgast zich moet disciplineren tot fluisteren en zachtjes doen. Waarom hebben ze de muren niet wat dikker laten fabriceren? Dàt begrijp ik dan weer níét!

Marjoleine