HIROSHIMA, 3 NOVEMBER 2019, 16.30 UUR

Terwijl ik naar een paar schoolmeiden in mantelpak sta te kijken, vraag ik mij af waarom zij op zondag hun schoolverplichtingen zouden hebben. Ineens realiseer ik me dat het weliswaar zondag is, maar dat men hier niets met onze christelijke tijdsindeling heeft. Vieren ze hier dan wel weekend? Kennen ze rustdagen? Steeds voelt het zo vreemd om begraafplaatsen te zien waar geen kruizen op staan; of om jaartallen vermeld te zien die uitgaan van de regering van een keizer; of om te navigeren in kijkrichting, in plaats van op Noord-Zuid-basis. Een totaal andere denkwijze ligt hier ten grondslag aan het gedrag van de mens.

De hele wereld communiceert tegenwoordig met elkaar. In symbolen, avatars, tekens en stickers weet elke internetter zichzelf te verduidelijken naar elke willekeurige goede verstaander van diezelfde internationale taal. Met web-activiteit kom je overal, met altijd het goede resultaat. Hoe bestaat het dan, dat er telkens zoveel onduidelijkheid zit in de route-aanduidingen op grote stations? Nu heb ik persoonlijk een navigatievaardigheid van een pioenroos, indien ik niet de tijd krijg om me rustig in te lezen in de lijnen en treinen. De boodschap wordt mij niet altijd even duidelijk. Hoe is de onderlinge activiteit op diverse niveaus dan verlopen in tijden van de koopvaardij, of in de middeleeuwen, toen er zó divers werd gehandeld, en zelfs taalbarrières onoverkomelijk waren. Er zal met handen en voeten zijn ge-contact, en met klanken en gezichtsuitdrukkingen zijn gepraat. Er moet een volledig onderling onbegrip zijn geweest tussen alle culturen, en zéker tussen Oost en West. Het cultuurverschil is enorm, en ook al nadert men elkaar heden ten dage middels de digitale lijnen, en met een schamel woordje Engels: die verschillende wijzen van doen, moet de basis zijn geweest waarop men elkaar uiteindelijk toch vónd……

Onze boot naar Miyajima vaart door een enorme baai. Bergen omringen ons en uitzichten zijn indrukwekkend. Tot waar heeft de schade van die atoombom toegeslagen? De Amerikanen die zijn aangevlogen om de aanval te volvoeren, zagen deze zelfde gebergten liggen, en het prachtige gebied waarin hun doelwit lag. Heeft niet íémand, tijdens het plannen van de destructieve daad, achter zijn oren gekrabd met de vraag of de verwoesting ervan wel een goed plan was? Uit agressie zal àlles ondergeschikt zijn geraakt aan het doel van de vernietiging van de vijand.  Anno 2019 varen wij aan op een eiland vol bomen en watervallen; waar apen, slangen, wespen, en herten de mens brutaal benaderen. Brutaal. Tot aan het hert dat de papieren routebeschrijving binnen een paar seconden uit onze rugzak vreet. Dank aan mijn nimmer aflatende what-if-scenario-denken: een tweede print ligt natuurlijk in de andere tas.

Rijen dik verzamelt de Aziatische toerist -veel blanken zijn hier niet te bekennen- zich bij snacktenten. Snacks van vreemdsoortig kaliber. Veel zeedieren worden gefrituurd of gekookt op stokjes geserveerd. In bakjes en op schaaltjes liggen oesters; tempura; momyimanju; chikuwa; katsutani; gechocolateerde bananen; en de schattige Rillukama oestercrème kroketburger in de vorm van een berenhoofd. Zonde om op te eten, zo leuk! Nu hou ik persoonlijk niet zo van “eten” in het algemeen, al lust ik alles, maar het is -mijns inziens- toch een gênante vertoning om minstens een half uur in een rij aan te schuiven voor iets dat niet de honger stilt, maar vooral het must-have-eaten-gevoel sust. Ook souvenirs in Aziatische stijl vind ik nogal denigrerend ten opzichte van het denkbeeld an sich: een zwaaiende draaiende lachende, op zonne-sensor dansende gouden Boeddha is niet geheel conform de eerbied die ik elders meemaakte.

Even zit ik te Googlen op achtergronden van die atoombom, en de planning van de desastreuze beslissing. Slechts drie weken voordat die bom werd geworpen, werd Little Boy getest op een onbewoond stuk grond in Amerika. Persoonlijke motivatie van hooggeplaatsten maakten besluiten uiteindelijk doorslaggevend voor de locatie van het vernietigende uranium. En dus, voor de loop van de geschiedenis. Minister van Defensie Henry Stimson, voorzitter van het Manhattan-project, die ooit zijn huwelijksreis in Kyoto maakte, en daar de indrukwekkende tempels had bezocht, wimpelde het besluit af om de bom op die keizerlijke stad te gooien: zonde van al die historische plekken. Heeft ie goed aan gedaan, meen ik. Toch werkte hij mee aan de ingreep. Denk er maar niet over na wat de historie zou hebben veranderd, indien zijn visie ànders was geweest, of zijn huwelijksreis naar Hiroshima zou hebben plaatsgevonden. Gelukkig heeft de mens wel feiten, maar uiteindelijk niet de loop van de geschiedenis in eigen hand.

Er is geen wijsgerige Einstein nodig om te concluderen dat massa en gewicht ook energie en activiteit initiëren. Natuurkundige Einstein werkte ooit mee aan de scheikundige wijsheid achter de atoombom. De inhoud van zijn kennis is ook de conclusie van onze reis. Met al onze bagage, in zware koffers, al reizend over dit continent, komt de nodige adrenaline vrij om uiteindelijk op te leveren dat er nog jarenlange herinneringen van blijdschap worden geschreven. Wij schrijven ook geschiedenis!

Marjoleine